Według opublikowanego dziś nowego badania Eurobarometr niedobór wykwalifikowanej siły roboczej to jeden z najpoważniejszych problemów małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w UE. Problem ten nasilał się latami. Dziś dotyczy wszystkich państw członkowskich UE oraz wszystkich sektorów gospodarki.

Wspomniane badanie jest użytecznym narzędziem pozwalającym zrozumieć wpływ niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej na MŚP i zostanie ono uwzględnione w procesie kształtowania polityki Komisji. Będzie na przykład stanowiło źródło informacji przy wdrażaniu pakietu pomocy gospodarczej dla MŚP, który przyjęto we wrześniu 2023 r. i który przewiduje różne działania mające na celu zmniejszenie niedoboru kadr w unijnych MŚP. Nowe badanie jest uzupełnieniem innego niedawno opublikowanego badania Eurobarometr, w ramach którego skupiono się m.in. na podejmowanych przez przedsiębiorstwa działaniach szkoleniowych i działaniach związanych z podnoszeniem kwalifikacji.

Oto kilka najważniejszych wniosków płynących z nowego badania Eurobarometr.

• Niedobór wykwalifikowanej siły roboczej stanowi poważny problem dla najmniejszych po średnie przedsiębiorstwa w Europie – wskazało na niego 53 proc. mikroprzedsiębiorstw ( < 10 pracowników), 65 proc. małych przedsiębiorstw (10–49 pracowników) oraz 68 proc. średnich przedsiębiorstw (50–249 pracowników). Na przestrzeni ostatnich dwóch lat 61 proc. mikroprzedsiębiorstw i 80 proc. średnich przedsiębiorstw miało trudności ze znalezieniem i zatrudnieniem pracowników posiadających odpowiednie umiejętności.
• MŚP najczęściej borykają się z niedoborem kadry o kwalifikacjach technicznych, czyli pracowników laboratoryjnych, mechaników itp. Niemal połowa (42 proc.) europejskich MŚP wskazała, że mierzy się z niedoborem wykwalifikowanej kadry. Problem ten jest szczególnie dotkliwy dla MŚP z sektora przemysłu i przemysłu wytwórczego, gdzie odpowiednio 47 i 50 proc. MŚP stwierdziło, że napotyka trudności w zatrudnianiu pracowników o odpowiednich kwalifikacjach technicznych.
• Skutki tych niedoborów dla MŚP są różne – prowadzą do zwiększonego obciążenia pracą obecnego personelu, strat w sprzedaży, utraty możliwości sprzedażowych, jak i mniejszych dochodów i zahamowania rozwoju.
• Tylko jedno na siedem (14 proc.) MŚP mówi o zatrudnianiu pracowników z innych państw członkowskich UE jako sposobie na rozwiązanie problemu niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej. Odsetek ten jest wyższy w przypadku większych MŚP. Jako główne przeszkody w rozszerzaniu rekrutacji na wykwalifikowanych pracowników z całej UE wskazano barierę językową oraz, choć w mniejszym stopniu, trudności administracyjne.
• Większość MŚP wyraziła względne zadowolenie z otrzymanego wsparcia politycznego mającego na celu zaradzić niedoborowi wykwalifikowanej kadry, wskazując jednocześnie na dalsze możliwości poprawy sytuacji. Jako politykę najlepiej wspierającą ich potrzeby mikroprzedsiębiorstwa wymieniają głównie zachęty podatkowe (39 proc.) i dotacje bezpośrednie (28 proc.). 38 proc. średnich przedsiębiorstw podkreśla natomiast przydatność szkoleń mających na celu podniesienie kwalifikacji.

Kontekst

Opublikowane dzisiaj badanie Eurobarometr 537 „MŚP i niedobór wykwalifikowanej siły roboczej” zainicjowano w ramach Europejskiego Roku Umiejętności. Przeprowadzono je w okresie od września do października 2023 r. w 27 państwach członkowskich UE oraz na Islandii, w Norwegii, Szwajcarii, Zjednoczonym Królestwie, Macedonii Północnej, Turcji, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii. Rozmowy telefoniczne przeprowadzono z ponad 19 350 przedsiębiorstwami (zarówno MŚP, jak i dużymi przedsiębiorstwami). W głównym sprawozdaniu z analizy zgromadzonych informacji skoncentrowano się na MŚP w UE (13 253 wywiadów), które porównano z danymi dotyczącymi ankietowanych w UE (855 wywiadów) dużych przedsiębiorstw (przynajmniej 250 pracowników) oraz danymi dotyczącymi MŚP w wybranych państwach spoza UE (3 925 wywiadów).

W związku z dzisiejszą publikacją badanie zostanie przedstawione na unijnym corocznym zgromadzeniu MŚP, które odbędzie się w dniach 13–15 listopada w Bilbao, Hiszpania. Jest to sztandarowe wydarzenie UE dla MŚP gromadzące setki decydentów politycznych.

Potrzebę dodatkowego wsparcia politycznego w zakresie umiejętności pracowniczych uwzględniono również w unijnym pakiecie pomocy gospodarczej dla MŚP, który jest wymierzony w trudności napotykane przez wiele unijnych MŚP w obliczu niekończącej się serii kryzysów politycznych i gospodarczych. Pakiet zawiera wszechstronny zestaw środków związanych ze zmniejszaniem obciążenia administracyjnego, ułatwianiem dostępu do finansowania, środkami wspomagającymi cykl życia, jak i zestaw działań obliczonych na wsparcie w zakresie umiejętności, w tym m.in. ułatwienia wzajemnego uznawania kwalifikacji obywateli państw trzecich. W ramach pakietu przewidziano również, że Komisja przedstawi wkrótce wniosek w sprawie utworzenia unijnej puli talentów oraz inicjatywy na rzecz sprawniejszego wzajemnego uznawania kwalifikacji i umiejętności obywateli państw trzecich w celu zmniejszenia luki kompetencyjnej na unijnym rynku pracy. Poprzez kampanie uświadamiające, mentoringowe i coachingowe Komisja podejmie ponadto współpracę z grupami, których niewykorzystany potencjał przedsiębiorczości pozostaje wysoki. Należą do nich kobiety, młodzież i osoby niepełnosprawne.

Więcej informacji:

• Badanie Eurobarometr 537 „MŚP i niedobór wykwalifikowanej siły roboczej”
• Strona internetowa Eurobarometru

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 14 listopada 2023 r.