Komisja Europejska przyjęła nowe ramy pomocy państwa wspierające realizację Paktu dla czystego przemysłu (CISAF). Mają one ułatwić krajom UE promowanie rozwoju czystej energii, dekarbonizacji przemysłu i czystych technologii.

W ramach CISAF określono warunki, na jakich państwa członkowskie mogą przyznawać wsparcie na niektóre inwestycje i cele zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. Zgodnie z zasadami ramowymi Komisja będzie zatwierdzać programy pomocy wprowadzone przez państwa członkowskie w celu rozwoju czystego przemysłu, co umożliwi szybkie wprowadzenie pomocy indywidualnej.

Ramy będą obowiązywać do 31 grudnia 2030 r., co zapewni państwom członkowskim i przedsiębiorstwom długoterminową przewidywalność. Ramy CISAF zastępują tymczasowe ramy pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji (TCTF), które obowiązywały od 2022 r.

Uproszczono zasady pomocy państwa w pięciu głównych obszarach:

• wprowadzanie energii ze źródeł odnawialnych i paliw niskoemisyjnych;
• tymczasowe obniżenie cen energii elektrycznej dla odbiorców energochłonnych w celu realizacji przejścia na czystą energię elektryczną o niskich kosztach;
• dekarbonizacja istniejących zakładów produkcyjnych;
• rozwój zdolności produkcyjnych w zakresie czystych technologii w UE; oraz
• ograniczenie ryzyka inwestycji w czystą energię, dekarbonizację, czyste technologie, projekty dotyczące infrastruktury energetycznej i projekty wspierające gospodarkę o obiegu zamkniętym.

Konkretnie w nowych zasadach umożliwia się:

• Przyspieszenie wprowadzania czystej energii. Nowe ramy obejmują wsparcie zarówno dla odnawialnych źródeł energii, jak i dla paliw niskoemisyjnych. Odnawialne źródła energii mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celów w zakresie dekarbonizacji określonych w Pakcie dla czystego przemysłu. W ramach CISAF wprowadza się uproszczone procedury, aby umożliwić szybki rozwój systemów energii odnawialnej. Paliwa niskoemisyjne, takie jak niebieski i zielony wodór, również odgrywają ważną rolę w ograniczaniu emisji. Wspierają one transformację przedsiębiorstw w sektorach, w których trudno jest obniżyć emisyjność i w których bardziej energooszczędne lub opłacalne rozwiązania nie są jeszcze dostępne.
• Nowe zasady dotyczące środków elastyczności i mechanizmów zdolności wytwórczych dają państwom członkowskim dodatkowe narzędzia umożliwiające włączenie nieciągłych odnawialnych źródeł energii (tj. energia wiatrowa i słoneczna) do dostaw energii, przy jednoczesnym zapewnieniu konsumentom niezawodności dostaw energii. W ramach CISAF definiuje się „modele docelowe” mechanizmów zdolności wytwórczych, w ramach których państwa członkowskie płacą dostawcom energii elektrycznej za utrzymanie zdolności rezerwowej. W takim przypadku możliwe będzie przyspieszone zatwierdzenie wsparcia. Inne projekty będą oceniane na podstawie Wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią (CEEAG).
• Wsparcie z tytułu kosztów energii elektrycznej dla odbiorców energochłonnych. Państwa członkowskie mogą zapewnić wsparcie z tytułu kosztów energii elektrycznej przedsiębiorstwom działającym w sektorach szczególnie powiązanych z handlem międzynarodowym, których produkcja jest silnie uzależniona od energii elektrycznej (użytkownicy energochłonni). Umożliwi to państwom członkowskim obniżenie kosztów energii elektrycznej ponoszonych przez użytkowników energochłonnych, których koszty są wyższe niż w przypadku konkurentów w regionach o mniej ambitnej polityce klimatycznej. W zamian za wsparcie cenowe przedsiębiorstwa będą musiały inwestować w dekarbonizację.
• Elastyczne wsparcie inwestycji we wszystkie technologie prowadzące do dekarbonizacji lub zwiększenia efektywności energetycznej.

Ramy umożliwiają wsparcie szerokiego wachlarza technologii dekarbonizacji, takich jak elektryfikacja, wodór, biomasa, wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla.

Wsparcie może być przyznawane na podstawie:

• wcześniej określonych kwot pomocy (w przypadku wsparcia do 200 mln euro);

• luki w finansowaniu lub

• procedury przetargowej zgodnej z zasadami konkurencji.

• Wsparcie produkcji czystych technologii.

Ramy umożliwiają państwom członkowskim wspieranie inwestycji w nowe zdolności produkcyjne w odniesieniu do:

• wszystkich projektów dotyczących produkcji z wykorzystaniem technologii objętych aktem w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie w formie programów oraz
• projektów dotyczących produkcji w zakresie technologii neutralnych emisyjnie na zasadzie indywidualnej pomocy udzielanej w razie potrzeby, aby uniknąć wyprowadzenia inwestycji z Europy.

Ramy umożliwiają również wsparcie produkcji i przetwarzania surowców krytycznych niezbędnych do stosowania czystych technologii.

Aby zapewnić spójność między różnymi regionami w Europie, państwa członkowskie będą mogły w większym stopniu wspierać projekty w regionach mniej uprzywilejowanych, które zostały zdefiniowane na mapach pomocy regionalnej.

Ponadto ramy umożliwiają państwom członkowskim stymulowanie popytu na produkty oparte na czystych technologiach przez oferowanie zachęt podatkowych, takich jak umożliwienie przedsiębiorstwom szybszego odliczania kosztów inwestycji w czystą technologię od dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Środki ograniczające ryzyko inwestycji prywatnych w projekty wspierające Pakt dla czystego przemysłu

Inwestycje publiczne i prywatne muszą iść ze sobą w parze i pobudzać przechodzenie na gospodarkę bezemisyjną. Państwa członkowskie mogą wprowadzić środki ograniczania ryzyka inwestycji prywatnych w projekty objęte ramami, między innymi w dziedzinie infrastruktury energetycznej i gospodarki o obiegu zamkniętym. Wsparcie może mieć formę kapitału, pożyczek lub gwarancji udzielanych specjalnemu funduszowi lub spółce celowej, które będą posiadać portfel kwalifikujących się projektów.

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 26 czerwca 2025 r.