Deregulacja, dekarbonizacja, dywersyfikacja. Wnioski z konferencji „Kompas konkurencyjności. Europejski przemysł w globalnym wyścigu”.

W piątek 9 kwietnia w siedzibie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Warszawie odbyło się konferencja współorganizowana przez redakcję Euractiv Polska „Kompas konkurencyjności. Europejski przemysł w globalnym wyścigu”.

W dyskusji wzięli udział: Ignacy Niemczycki (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów), Monika Sikora (Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej), Michał Baranowski (Ministerstwo Rozwoju i Technologii), Małgorzata Wenerska-Craps (Sekretariat Generalny Rady UE), Katarzyna Smyk (Dyrektor Przedstawicielstwa KE w Polsce). Wśród gości byli również przedstawiciele przemysłu i organizacji zajmujących się bezpieczeństwem cyfrowym. Spotkanie prowadziła Karolina Zbytniewska (Euractive).

Kompas Konkurencyjności (EU Compass to regain competitiveness) to strategia UE mająca na celu tworzenie przestrzeni dla kreowania, produkowania i wprowadzania do obrotu technologii, usług i czystych produktów. Kompas jest oparty na tzw. Raporcie Draghiego (byłego szefa Europejskiego Banku Centralnego i byłego premiera Włoch), którego założeniem jest pokonanie stojących przed UE wyzwań w celu osiągnięcia większej konkurencyjności poprzez:

• zwiększenie innowacyjności;
• wykorzystanie dekarbonizacji jako siły napędowej wzrostu przy pomocy takich instrumentów jak Pakt dla czystego przemysłu (Clean Industrial Deal) oraz
• zmniejszenie gospodarczych zależności i zwiększenie bezpieczeństwa.

Podczas konferencji mówiono o zwiększaniu innowacyjności m.in. poprzez inwestycje w nowe technologie np. kwantowe czy podnoszenie kompetencji cyfrowych (Union of Skills). Wskazywano na problem niskiej innowacyjności polskiego modelu gospodarczego i niewykorzystanie potencjału instrumentów unijnych, takich jak Horyzont Europa (Horizon Europe). W tym kontekście poruszono problem spadku zainteresowania kierunkami studiów z obszaru STEM (nauka, technologia, inżynieria, matematyka).

Omawiając potrzebę dalszej dekarbonizacji podkreślono zdecydowane zaangażowanie państwa w program inwestycji w energię odnawialną oraz jądrową.

Instrumentem sprzyjającym zmniejszeniu gospodarczych zależności oraz zwiększeniu gospodarczego bezpieczeństwa może stać się Instrument Zwalczania Przymusu (Anti-Coercion Instrument). Umożliwia on wprowadzenie szeregu strategii obronnych - jak cła czy inne restrykcje w przypadku stosowania przez państwa trzecie przymusu gospodarczego.

Szanse stwarza też dalsza dywersyfikacja w handlu poprzez podpisywanie umów z różnorodnymi partnerami, w celu zmniejszenia ryzyka uzależnienia w razie ograniczonej przewidywalności drugiej strony.

W kontekście wyzwań zewnętrznych kluczowa pozostaje zarówno umiejętność reagowania na nowe zjawiska (np. zwiększenie importu z Chin, co wymaga uważnego monitoringu), jak i poprawienie spójności wewnętrznej poprzez dokończenie budowy wspólnego rynku UE, szczególnie w obszarze usług.

Ważna jest również lepsza koordynacja na poziomie UE i państw członkowskich oraz synergia polityk i instrumentów wspólnotowych. Jednocześnie należy zauważyć, że centralizacja polityk spójności UE może wzmacniać zróżnicowanie prędkości rozwoju regionów Europy. W tym kontekście wskazane byłoby raczej wsłuchiwanie się w potrzeby i głos regionów.

Podczas sesji pytań i odpowiedzi przedstawiciele przemysłu tworzyw sztucznych, AGD, kosmetycznego, samochodowego wskazywali na kwestie najbardziej uderzające w rodzimą produkcję. Wymieniano problem przenoszenia przemysłu poza teren UE oraz brak dostępu do kluczowych zasobów. Odpowiedzią mogłaby być lista strategicznych towarów i usług, w których UE jest uzależniona od państw trzecich i przez to wymaga dodatkowych zabezpieczeń. Jednym z nich może być np. recykling strategicznych materiałów.

Na problem napływu produktów spoza UE, które nie spełniają jej standardów, odpowiedzią może stać się stworzenie instytucji nadzoru rynku, wzmacniającej uczciwą konkurencję. Rozwiązaniem dla nadmiernej regulacji jest zmniejszenie i zracjonalizowanie, a także uproszczenie procedur np. w obszarze polityki spójności. Ważne jest również śledzenie procesu deregulacji, aby jak najskuteczniej odpowiadał on potrzebom poszczególnych sektorów przemysłowych. Warto mieć jednocześnie na uwadze, że za wieloma regulacjami stoją wartości służące dobru wspólnemu w perspektywie wieloletniej.

Źródło: Komunikat prasowy Komisji Europejskiej z dnia 14 kwietnia 2025 roku.